Ότι προηγείται αποτελεί διαφημιστικό υλικό και δεν αφορά τη σελίδα
Στις 19 Φεβρουαρίου 2005 διεξάχθηκε
στην Αθήνα μια εκδήλωση ιδιαίτερης σημασίας για την τρέχουσα υπερρεαλιστική
δραστηριότητα στον ελλαδικό χώρο. Ο γνωστός στοχαστής και μέλος της
υπερρεαλιστικής ομάδας του Παρισιού Michael Löwy μίλησε στο
χώρο του Πολυτεχνείου για τις επαναστατικές προοπτικές του κινήματος, δίνοντας
ιδιαίτερη έμφαση στη σημασία του παιγνιδιού ως τρόπου συλλογικής
δημιουργίας, συνεύρεσης των υποκειμενικών πόθων μέσω της δι-υποκειμενικής
επικοινωνίας—εφ’ όσον σε αυτό η ατομική έμπνευση μεταλλάσσεται σε σύνθεση κάτω
από τον αστερισμό του τυχαίου. Το γεγονός που προσέδωσε στην εκδήλωση το
χαρακτήρα μιας πρωτιάς για τα ελλαδικά δεδομένα ήταν η δημόσια πρακτική
επίδειξη ενός υπερρεαλιστικού παιγνιδιού με μαζική συμμετοχή, κατόπιν πρότασης
του ομιλητή προς το κοινό. Συγκεκριμένα επιλέχθηκε το γνωστότερο μέχρι σήμερα
παιγνίδι του κινήματος, γνωστό ως «εξαίσιο πτώμα» (cadavre exquis).
Το «εξαίσιο πτώμα» γεννήθηκε γύρω στα
1925, στο κτίριο εκείνο της παρισινής οδού du Château, αρ. 54, που χρησιμοποιείτο ως κοινόβιο από ένα υποσύνολο της
πρώτης υπερρεαλιστικής ομάδας από τα μέσα ως τα τέλη της δεκαετίας του 1920.
Κύριοι θαμώνες υπήρξαν οι Marcel Duhamel, Yves Tanguy, Jacques Prévert—αλλά και οι Benjamin Péret, André Thirion, Raymond
Queneau… Κατά τον André Breton, πολλά από τα πλέον παιγνιώδη και χιουμοριστικά κείμενα του
κινήματος (ακόμη και κάποια που δημιουργήθηκαν εκτός των πλαισίων του, από
πρώην μέλη που εξακολούθησαν ως ένα βαθμό να φέρουν τα αναγνωρίσιμα ίχνη του)
χρωστούν τη δημιουργία τους στην ατμόσφαιρα της οδού du Château. Εκτός από κείμενα, όμως, έχει μείνει και η παρακαταθήκη αυτού
του παιγνιδιού, που ο τίτλος του αποτελεί μέχρι σήμερα ένα από τα πιο
αναγνωρίσιμα εμβλήματα του υπερρεαλισμού.
Η πρώτη μορφή του «εξαισίου πτώματος»
υπήρξε λεκτική: βάσει μιας προκαθορισμένης συντακτικής δομής, τρεις ή
περισσότεροι παίκτες παράγουν μια πρόταση, χωρίς ο κάθε παίκτης να γνωρίζει τι
έχει γράψει ο προηγούμενος, εφ’ όσον του αποκρύπτεται το ήδη γραμμένο τμήμα της
πρότασης. Το πρώτο προϊόν αυτής της μεθόδου ήταν η πρόταση: «Το εξαίσιο πτώμα
θα πιει το καινούργιο κρασί». Πατέρας της έκφρασης «εξαίσιο πτώμα» υπήρξε ο Jacques Prévert, μέλος της παρισινής ομάδας μέχρι το 1929, που έμελλε να γίνει
ευρύτατα δημοφιλής αργότερα ως ποιητής, στιχουργός και σεναριογράφος.
Ωστόσο η γνωστότερη εκδοχή του
«εξαισίου πτώματος» παραμένει μέχρι σήμερα η απεικονιστική, κατά την οποία κάθε
παίκτης παράγει όσο πιο αυθόρμητα μπορεί ένα τμήμα σχεδίου, βασισμένος
στις ορατές απολήξεις του προηγούμενου τμήματος, το οποίο κατά τα άλλα
παραμένει καλυμμένο. Αυτή ήταν η εκδοχή που εφαρμόσθηκε πρακτικά στην εκδήλωση,
το κοινό της οποίας χωρίσθηκε σε μικρότερες ομάδες και παρήγαγε μια σειρά
σχεδίων, το σύνολο των οποίων παρατίθεται στις σελίδες που ακολουθούν.
Τα αποτελέσματα του παιγνιδιού
παρουσιάζουν ασφαλώς ιδιαίτερη ποικιλία, η οποία οφείλεται εν μέρει στον εγγενή
του χαρακτήρα (αυτόν της αναγνώρισης των διαφορών που διέπουν την
παιγνιώδη σύνθεση, παρέχοντας εξ άλλου τα διακυβεύματα αυτής της σύνθεσης) και
εν μέρει στο βαθμό κατά τον οποίον ο κάθε παίκτης είχε πρότερη γνώση της
μεθόδου, αλλά και δεκτικότητα σε αυτήν. Σε κάθε περίπτωση, η προθυμία ανταπόκρισης
στην προτροπή του ομιλητή υπήρξε συλλογική. Τα αποτελέσματα μπορούν, όχι να
«κριθούν», αλλά μάλλον να βιωθούν ως κινήσεις προς την κατεύθυνση μιας αέναα ανοιχτής
διαδικασίας.
Νίκος Σταμπάκης
Η έκδοση αυτή
είναι χωρίς αντίτιμο, εκδόθηκε σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων και δίδεται
δωρεάν στους φίλους της Υπερρεαλιστικής Ομάδας Αθηνών
14/6/2005
Ότι ακολουθεί αποτελεί διαφημιστικό υλικό, ξένο προς τη σελίδα